Lista lektur na maturę 2023. Co musisz poczytać przed maturą?

Treść wpisu

Język polski to jeden z najważniejszych egzaminów maturalnych, ponieważ dotyczy wszystkich zdających. Jego bardzo ważnym elementem jest znajomość lektur obowiązkowych. Zmiany na maturze 2023 nie ominęły i tego obszaru. Sprawdź, jak wygląda lista lektur na tegoroczną maturę oraz jak upewnić się, że będziesz znać je wszystkie.

Lista lektur obowiązkowych na maturę 2023 – co się zmienia?

Matura 2023 to dość szeroko zakrojone zmiany, które nie ominęły także listy obowiązkowych lektur. Niektóre pozycje usunięto, inne przesunięto z poziomu podstawowego do rozszerzonego. Wśród lektur usuniętych z kanonu znajdują się:

„Ferdydurke” W. Gombrowicza,
„Romeo i Julia” W. Szekspira,
„Podróże z Herodotem” R. Kapuścińskiego,
„Madame” A. Libery,
„Droga donikąd” J. Mackiewicza,
„Rozdzióbią nas kruki, wrony” S. Żeromskiego,
„Z legend dawnego Egiptu” B. Prusa,
„Psalm 13”, „Psalm 47” J. Kochanowskiego,
„Chłopi” W. Reymonta,
utwory K. Iłłakowiczówny, H. Poświatowskiej, J. Polkowskiego,
teksty Kabaretu Starszych Panów, a także utwory E. Demarczyk i W. Młynarskiego.

Do poziomu rozszerzonego przesunięto natomiast „Odyseję” Homera, Nie-Boską Komedię” Z. Krasińskiego oraz wiersze M. Białoszewskiego, J. Czechowicza i T. Gajcy.

Matura 2023 – lista lektur obowiązkowych dla poziomu rozszerzonego

Maturzyści, którzy wybiorą poziom rozszerzony, muszą wykazać się znajomością szerszego zakresu literatury we wszystkich trzech kategoriach. Poza wymienionymi wyżej dziełami trzeba znać w całości także:

„Hamleta” W. Szekspira,
„Lillę Wenedę” J. Słowackiego,
„Nie-Boską Komedię” Z. Krasińskiego,
„Ojca Goriot” H. de Balzac,
„Klub Pickwicka” K. Dickensa,
„Martwe dusze” N. Gogoli,
„Pani Bovary” G. Flaubert,
„Noc listopadową” S. Wyspiańskiego,
„Mistrza i Małgorzatę” M. Bułhakowa,
„Szewców”, S. Ignacego-Witkiewicza
„Małą Apokalipsę” T. Konwickiego,
wybrane opowiadania z tomu „Sklepy cynamonowe” B. Schulza,
wybrane opowiadania S. Mrożka.

Na poziomie rozszerzonym wymagana jest także znajomość fragmentów:

„Odysei” Homera,
„Poetyki” i „Retoryki” Arystotelesa,
„Państwa” Platona,
„Wyznań” św. Augustyna,
„Summy teologicznej” św. Tomasza z Akwinu,
„Prób” M. de Montaigne,
„Procesu” F. Kafki.

Wśród utworów poetyckich jako obowiązkowe dla poziomu rozszerzonego są wymienione natomiast:

„Treny” J. Kochanowskiego (jako cykl poetycki),
„Bema pamięci żałobny – rapsod”, „Fortepian Szopena”, „Czarne kwiaty” (fragmenty) oraz „Promethidion” (fragmenty) Cypriana Kamila Norwida,
wybrane wiersze następujących poetów: Józefa Czechowicza, Tadeusza Gajcego, Mirona Białoszewskiego.

Ponadto warto zapoznać się z wybranymi esejami Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Zbigniewa Herberta, Zygmunta Kubiaka oraz Jarosława Marka Rymkiewicza (co najmniej po jednym utworze). Dzięki temu nic na maturze Cię nie zaskoczy.

Matura 2023 – lista lektur obowiązkowych dla poziomu podstawowego

Jak zatem wygląda oficjalna lista lektur, które trzeba znać? Jest ona podzielona na trzy części. W pierwszej, zawierającej utwory, które trzeba znać w całości, znajdują się:

„Mitologia”, część I Grecja J. Parandowskiego,
„Antygona” Sofoklesa,
„Odprawa posłów greckich” J. Kochanowskiego,
„Makbet” W. Szekspira,
„Skąpiec” Moliera,
„Konrad Wallenrod Dziady cz. III” A. Mickiewicza,
„Kordian” J. Słowackiego,
„Lalka” B. Prusa,
„Gloria victis” E. Orzeszkowej,
„Potop” H. Sienkiewicza,
„Zbrodnia i kara” F. Dostojewskiego,
„Wesele” S. Wyspiańskiego,
„Przedwiośnie” S. Żeromskiego,
opowiadania „Proszę państwa do gazu” i „Ludzie, którzy szli” T. Borowskiego,
„Inny świat” G. Herlinga-Grudzińskiego,
„Zdążyć przed Panem Bogiem” H. Krall,
„Dżuma” A. Camusa,
„Rok 1984” G. Orwella
„Tango” S. Mrożka,
„Raport o stanie wojennym” (wybrane opowiadanie), „Górą Edek” (z tomu „Prawo prerii”) Marka Nowakowskiego,
„Katedra” (z tomu „W kraju niewiernych”) J. Dukaja,
„Miejsce” (z tomu „Opowieści galicyjskie”) A. Stasiuka,
„Profesor Andrews w Warszawie” (z tomu „Gra na wielu bębenkach”) O. Tokarczuk.

Lista lektur obowiązkowych obejmuje również fragmenty pewnych dzieł literackich. Jeśli chcesz uniknąć zaskoczenia na egzaminie, musisz znać fragmenty takich utworów jak:

Biblia: „Księga Rodzaju”, „Księga Hioba”, „Księga Koheleta”, „Pieśń nad Pieśniami”, „Księga Psalmów” oraz „Apokalipsa św. Jana”,
„Iliada” Homera,
„Lament świętokrzyski”,
„Legenda o św. Aleksym”,
„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”,
„Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu”,
„Pieśń o Rolandzie”,
„Kronika polska” Galla Anonima,
„Boska Komedia” D. Alighieri,
„Kazania sejmowe” P. Skargi,
„Pamiętniki” J. Ch. Paska,
wybrane utwory Jacka Kaczmarskiego oraz Agnieszki Osieckiej.

Trzecia lista lektur obowiązkowych na maturę 2023 obejmuje utwory poetyckie. Znajomość treści wierszy nie będzie sprawdzana, ale należy mieć wiedzę na temat znaczenia, symboliki czy przesłania utworów takich jak:

wybrane utwory Horacego,
„Bogurodzica”,
wybrane pieśni Jana Kochanowskiego,
wybrane wiersze Daniela Naborowskiego, Jana Andrzeja Morsztyna i Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego,
„Hymn do miłości ojczyzny” i wybrane satyry Krasickiego,
wybór sielanek i liryki religijnej Franciszka Karpińskiego,
„Oda do młodości” A. Mickiewicza, a także wybrane ballady w tym „Romantyczność”, wybrane sonety z cyklu „Sonety krymskie” oraz inne wiersze,
wybrane wiersze J. Słowackiego, w tym ”Grób Agamemnona” (fragmenty) i „Testament mój”,
wybrane wiersze następujących poetów: Cyprian Kamil Norwid, Adam Asnyk, Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff, Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Julian Przyboś, Krzysztof Kamil Baczyński, Stanisław Baliński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Kazimierz Wierzyński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Czesław Miłosz, w tym wybrane wiersze z tomu „Ocalenie” oraz „Traktat moralny” (fragmenty), Tadeusz Różewicz, Jarosław Marek Rymkiewicz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, w tym wybrane wiersze z tomów „Pan Cogito” oraz „Raport z oblężonego Miasta”, Stanisław Barańczak, Wojciech Wencel

Co musisz poczytać przed maturą, czyli powtórka z lektur

Ponowne przeczytanie wszystkich lektur w ostatnim roku przygotowań do matury to raczej niewykonalne zadanie. Zdecydowanie warto sobie darować szczególnie dłuższe utwory takiej jak „Lalka” czy „Potop”. Jeśli masz czas, możesz sięgnąć po te krótsze. Powtórzyć materiał z lektur można też jednak innymi sposobami. Do szybkiego przypomnienia sobie treści utworu, najważniejszych wątków czy motywów świetnie nadają się streszczenia – warto z nich skorzystać szczególnie przy ostatnich powtórkach przed egzaminem. Warto też sprawdzić, jakie adaptacje filmowe poleca Mieciu Mietczyński – to przyjemny i skuteczny sposób na przypomnienie sobie niektórych lektur!

Podziel się Wiedzą z Przyjaciółmi!